Wat is een balans en hoe lees je die als ondernemer?

Wat is een balans?

De balans is eigenlijk niets anders dan een overzicht van alle bezittingen en schulden van een bedrijf op een bepaald moment. Het laat in één oogopslag zien hoe jouw onderneming er financieel voor staat. De balans is altijd netjes in evenwicht: de linkerzijde (debet) toont wat jouw bedrijf bezit (activa). De rechterzijde (credit) laat zien hoe deze bezittingen gefinancierd zijn (passiva).

De balans is een belangrijk onderdeel van je financiële overzicht. Je ziet hoeveel waarde er in je bedrijf zit, waar je geld vastzit én hoe je het hebt gefinancierd. Dit kan je helpen om betere keuzes te maken. Bijvoorbeeld als je ergens in wil investeren of je een lening wil aanvragen. 

Voorbeeld van een balans

Om goed te begrijpen hoe een balans werkt, is het handig om een concreet voorbeeld te bekijken. Stel dat je een eenmanszaak hebt, en je balans ziet er op 31 december als volgt uit:

Activa (bezittingen)
Inventaris: €5.000
Voorraad: €3.000
Debiteuren: €2.000
Bank: €10.000
Totaal activa: €20.000

Passiva (schulden + eigen vermogen)
Eigen vermogen: €15.000
Crediteuren: €3.000
Kortlopende lening: €2.000
Totaal passiva: €20.000

Zoals je ziet is het totaal aan activa gelijk aan het totaal aan passiva. Dit is altijd het geval op een correcte balans. Dit komt doordat elk bezit van je bedrijf moet zijn gefinancierd met eigen geld of een schuld. 

Onderdelen van een balans

Een balans bestaat altijd uit twee kanten: de linkerkant (activa) en de rechterkant (passiva).

Activa (debetkant van de balans)

Op de activazijde vind je de bezittingen van een bedrijf. Dit wordt normaal gesproken verdeeld in 3 onderdelen. Dat zijn de volgende:

• Vaste activa: vaste activa zijn alle bezittingen die langer dan 1 jaar onderdeel van je bedrijf zijn. Hieronder vallen bijvoorbeeld bedrijfspanden, bedrijfsauto’s, machines en laptops etc.
  Vlottende activa: in tegenstelling tot vaste activa, zijn vlottende activa eigenlijk de bezittingen die korter dan 1 jaar binnen de onderneming zijn. Voorbeelden hiervan zijn uiteraard je voorraad, aangezien je deze in de meeste gevallen wel binnen een jaar verkoopt. Ook de debiteuren horen hierbij. Debiteuren zijn mensen die jou nog moeten betalen. In principe komt dat neer op de waarde van alle openstaande verkoopfacturen.
• Liquide middelen: de betekenis van liquide middelen is erg eenvoudig. Hieronder valt namelijk al het geld binnen jouw bedrijf. Dus het geld dat je contant in je kas hebt zitten en/of dat je op je zakelijke bankrekening hebt staan.
  

Passiva (creditkant van de balans)

De passivazijde van de balans bestaat uit alle schulden of passiva van een bedrijf. Dit verdeel je onder in:

• Kort vreemd vermogen: hieronder vul je alle schulden in die je binnen 1 jaar aflost. Voorbeelden hiervan zijn belastingen die je nog moet betalen, rood staan bij de bank, en crediteuren. Crediteuren zijn het tegenovergestelde van debiteuren, wat neerkomt op alle inkoopfacturen die jij nog moet betalen aan je leveranciers. Het is in feite dus een schuld aan je leverancier.
• Lang vreemd vermogen: de schulden die langer dan 1 jaar lopen, vallen onder het lang vreemd vermogen. Hierbij moet je denken aan leningen van de bank, hypotheken, of leningen aan andere personen of instanties die langer dan een jaar lopen. Zodra je een deel van de lening aflost, moet je dit uiteraard ook verwerken op de balans.
• Eigen vermogen: het eigen vermogen is een beetje de vreemde vogel op deze zijde. Dit zijn namelijk helemaal geen schulden, maar een compensatie voor het verschil tussen de beide zijden. Zijn de bezittingen hoger dan de schulden? Dan laat het eigen vermogen zien hoe je de rest financiert. Zijn jouw schulden hoger dan jouw bezittingen? Dan gaat het niet zo goed met de onderneming, en is het eigen vermogen een negatief bedrag.

Functie van een balans

Een balans is een krachtig hulpmiddel voor inzicht en sturing. Het geeft jou (en eventuele investeerders, banken of de Belastingdienst) een duidelijk overzicht van de financiële situatie van je onderneming op een specifiek moment. 

Bedrijven stellen een balans op om te weten hoe gezond ze er financieel voor staan. Het laat zien hoeveel geld er in het bedrijf zit, waar dat vandaan komt, en waar het in zit. Aan de hand van een balans kun je bijvoorbeeld:

• Zien of je meer bezit dan je verschuldigd bent (positief eigen vermogen).
• Inschatten of je genoeg liquide middelen hebt om op korte termijn rekeningen te betalen.
• De ontwikkeling van je onderneming over tijd volgen door balansen van verschillende periodes te vergelijken.

En voor sommige rechtsvormen, zoals een BV, is het wettelijk verplicht om jaarlijks een balans op te stellen en te deponeren bij de Kamer van Koophandel. 

De balans als basis voor financiële beslissingen

Een balans helpt je bij het maken van belangrijke keuzes. Wil je bijvoorbeeld investeren in nieuwe bedrijfsmiddelen, zoals een professionele camera? Dan kun je op de balans zien of daar financiële ruimte voor is. Ook bij het aanvragen van een zakelijke lening kijken banken naar je balans om te bepalen of je kredietwaardig bent. 

Het verschil met de winst- en verliesrekening

De balans laat de financiële situatie zien op een bepaald moment, terwijl de winst- en verliesrekening het resultaat over een periode toont (bijvoorbeeld een heel jaar). Deze twee financiële overzichten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden:

• De winst of het verlies van een periode (uit de winst- en verliesrekening) heeft direct invloed op het eigen vermogen van de balans.
• Omgekeerd geeft de balans de context voor de cijfers uit de resultatenrekening, bijvoorbeeld hoeveel geld je had om uitgaven te doen.

Samen geven ze een compleet beeld van je financiële gezondheid én prestaties.

‍